การดูแลและการปฏิบัติตัวในผู้ป่วยหลังผ่าตัดเปลี่ยนข้อสะโพกเทียม
Hip Arthroplasty การผ่าตัดใส่ข้อเทียมบริเวณสะโพก แบ่งออกเป็น 2 ประเภท ได้แก่
1. Total Hip Replacement คือ การผ่าตัดทั้งหัวกระดูกฟีเมอร์ และเบ้าสะโพก โดยเอาเฉพาะส่วนกระดูกที่ตายหรือเสื่อมออกไป แล้วแทนที่ด้วยข้อเทียมเป็นชุด ที่ประกอบด้วยเบ้าเทียม และหัวกระดูกฟีเมอร์เทียมที่มีก้านต่อเพื่อเสียบลงในโพรงกระดูก
2. Hip Hemiarthroplasty คือ การเปลี่ยนข้อสะโพกเทียมเพียงด้านเดียว ซึ่งตัดเฉพาะส่วนหัวของกระดูกฟีเมอร์ออก แล้วใส่ข้อเทียมเฉพาะส่วนที่เป็นหัวกระดูกและก้านเท่านั้น
ความเสี่ยงและผลข้างเคียงของการรักษา
1. แผลผ่าตัดมีเลือดออกหรือซึม
2. ปวดข้อสะโพกมาก มีอาการบวมแดงมาก หรือมีไข้ร่วมด้วย
3. ต้นขาบวมและปวดมาก
การปฏิบัติตัวหลังการผ่าตัด
ข้อห้ามและข้อควรระวังหลังการผ่าตัดในระยะแรก
1. ไม่ก้มตัวลงหยิบของที่พื้นในขณะยืนหรือนั่ง
2. ควรนั่งเก้าอี้ที่มีเบาะแข็งและควรเลื่อนตัวมาอยู่ขอบเก้าอี้ก่อนลุกขึ้นยืน ควรนั่งเก้าอี้สูง เช่น เก้าอี้บาร์ ไม่นั่งโซฟา
3. ไม่นั่งไขว่ห้าง
4. ไม่ใช้ส้วมซึม หากไม่มีต้องใช้เก้าอี้สูงสำหรับวางคร่อมคอห่าน
5. ไม่ยืนในท่าที่หันปลายเท้าเข้าหาลำตัวและหุบขาเข้า
6. ให้ระมัดระวังท่าทางหรือการเคลื่อนไหวที่ทำให้ลำตัวและต้นขาทำมุมน้อยกว่ามุมฉาก 90 องศา
7. ควรนอนหงายหรือนอนตะแคงโดยมีหมอนรองระหว่างขา เพื่อป้องกันไม่ให้มีการหุบขาเข้ามาหากันมากเกินไป ไม่นอนตะแคงทับขาข้างที่ผ่าตัดในช่วง 5 - 7 วันแรกหลังการผ่าตัด
การปฏิบัติตัวเพื่อยืดอายุการใช้งานของข้อสะโพกเทียม
1. หลีกเลี่ยงการยกของหนัก
2. หลีกเลี่ยงการขึ้นลงบันไดที่มากเกินไป
3. รักษาน้ำหนักตัวไม่ให้มากเกินไป
4. หลีกเลี่ยงการเคลื่อนไหวที่เร็วเกินไป รวมถึงการหมุนตัวที่รวดเร็ว
5. หลีกเลี่ยงการงอข้อสะโพกมากๆ เช่น การนั่งเก้าอี้เตี้ย หรือนั่งยองๆ
6. ระวังการลื่นหกล้ม
7. ออกกำลังกายบริหารกล้ามเนื้อต้นขาเป็นประจำอย่างสม่ำเสมอ
ท่าออกกำลังกายบริหารกล้ามเนื้อต้นขา
การออกกำลังกายควรทำท่าละ 10 - 20 ครั้งต่อเซต 2 เซตต่อวัน หลังการออกกำลังกายอาจประคบด้วยความเย็น เพื่อลดอาการปวดที่อาจเกิดขึ้นได้จากการออกกำลังกาย
ท่าที่ 1 นอนหงาย กางขา - หุบขา เข่าเหยียดตรง (hip abduction-adduction) ท่านี้ช่วยเพิ่มความแข็งแรงกล้ามเนื้อรอบข้อสะโพกด้านข้าง ทั้งด้านนอกและด้านใน
ท่าที่ 2 นอนหงาย ยกขาขึ้น เข่าเหยียดตรง (hip flexion with knee extension) ท่านี้ช่วยเพิ่มความแข็งแรงกล้ามเนื้อรอบข้อสะโพกด้านหน้า
ท่าที่ 3 นอนหงาย งอข้อสะโพก งอข้อเข่า (hip flexion with knee flexion) ท่านี้ช่วยเพิ่มความแข็งแรงกล้ามเนื้อรอบข้อสะโพกด้านหน้า และรอบข้อเข่า
ท่าที่ 4 นอนหงาย กระดกข้อเท้าขึ้น - ลง (ankle dorsiflexion-plantarflexion) ท่านี้ช่วยเพิ่มความแข็งแรงกล้ามเนื้อขาท่อนล่าง
